Kuzey Kafkasya’da yerli halkların işbirlikçi burjuvazisi tarafından oluşturulan “Dağlı Hükümeti”nin gönderdiği bir delegasyon Enver Paşa’nın etrafında odaklanıyor ve İstanbul’dan Kuzey Kafkasya’nın bağımsızlığını(!) ilan ediyordu. Oysa bu bağımsızlık(!) ilanı fiili bir anlam taşımıyordu ve inisiyatif Enver Paşa’nın elindeydi. İttihat ve Terakki Cemiyeti Pan-Türkist siyasetin Kuzey Kafkasya’da da hayata geçirilmesini ve bu bölgenin Rusya ile “Turan” ülkesi arasında bir tampon bölgeye dönüştürülmesini hedefliyordu. Bu amaçla diasporada kurdurulan “Çerkes” derneklerinde örgütlenmiş subaylar Kuzey Kafkasya’ya gitmişler ve karşı-devrim faaliyetlerinde bulunmuşlardı. Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin resmi dili Türkçe’ydi. Tüm bunları düşündüğümüzde kitabın bir işbirlikçilik serüveninin tarihçesini anlattığı sonucuna varabiliriz. Bu konuda söylenecek çok şey var ama önce bu karanlık dönemi zihnimizde netleştirmemiz gerekiyor. Zira, bir Bolşevik önderin söylediği gibi, Kuzey Kafkasya’da Bolşevizmi Bolşevikler değil, hayatın kendisi dayatıyordu.