Kültür, edebiyat ve tasavvuf tarihimizin en renkli kitaplarından birisi olan Tezkîretü’l-Müteahhirîn belli bir dönemde, özellikle İstanbul’da yaşayan Hak dostlarını ve Hak ehli meczûp kişileri anlatan bir menakıp kitabıdır. Yazarı Enfî Hasan Hulûs Ağa; hem bestekâr olması, hem kelâm ehli olması, hem enderûn tavrını taşıması hem de tasavvuf terbiyesinden geçmesi münasebetiyle döneminin önde gelen münevverlerinden biridir.Eser, hayat ve hatırâtı ele alınan şahıs ve olaylardan anlaşılacağı üzere XVII. yüzyılın sonlarında ve XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde derlenen bilgi ve belgelerden hareketle yazılmıştır. Anlaşılacağı üzere Hasan Hulûs, bu eserini, gördüklerini, duyduklarını kendisi, bizzat görüp duymadıklarını da sağlam kaynaklardan alıntı yaparak yazmıştır. Eserin isminin “Müteahhirîn” olması, muhtemelen Anadolu Halvetîliği için fevkalade önemli olan Lemezât-ı Hulvî’nin zeyli gibi düşünülmüş olmasındandır.Eser kaleme alındığı dönemin dilini, -bilhassa konuşma dilinin- inceliklerini, folklorunu, kısmen sosyal ve siyasî olaylarını, tabiî ki tasavvufî hayatını ve mutasavvıflar arasındaki münasebetlerini, sûfilerinin özelliklerini, meczûplarını, hülasa topyekûn kültür hayatını ayrıntılarıyla yansıtması bakımından çok önemlidir. Yine Enderûnî olması münasebetiyle Hasan Ağa sık sık buradaki hayatından atıflarda bulunup bilgiler vermektedir.Eserde madde başı olarak 56 şahsın menkabevî biyografisi ele alınmaktadır. Bu kişilerin başında müellifin şeyhi Nasûhî ve çok sevdiği Niyâzî-i Mısrî gelmektedir. Diğer belli başlı şahıslar şunlardır: “Cihângîrî Hasan Efendi; Doğanî el-Hâc Mustafâ Baba Efendi; Karabaş Şeyhi eş-Şeyh Hüseyin Efendi; Seyyid Nizâmzâde Seyyid Ali Efendi; Ayn-ı Ekber eş-Şeyh Mehmed; Mestçîzâde eş-Şeyh Sâlih Efendi; A’mâ Hüseyin Efendi, eş-Şeyh Muhammed El-Bağdâdî; Eşrefzâde es-Seyyid Lütfullâh Efendi; Kâdı Delisi Mehmed Efendi el Meczûp; Dâlkavuk Osman el- Meczûp; Taslak Dervîş Mustafâ; Yâ İmâm Hâfız Ahmed Efendi; İlyâs Dîvâne Şücâ Efendi; Sîneçâk Arnavud Osman Dede; Dervîş Mehmed Dede; Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi; Ma’nevî Efendi; İdrîs Muhtefî Alî el-Hayyât Er-Rûmî; Seyyid Mahmûd Hüdâyî; Nasûhî Efendi, Lâ-Mekânî Hüseyin Efendi; Nalıncı Mehmed Dede; Zâkir Ahmed Dede. Eserde bir de “Meczûpların Kâmilleri” başlığı altında bazı meczûplardan bahsedilmektedir. Bu bölümdeki bilgiler umumiyetle “Hediyyetü’l-İhvân”dan iktibâs edilmiştir.
Kültür, edebiyat ve tasavvuf tarihimizin en renkli kitaplarından birisi olan Tezkîretü’l-Müteahhirîn belli bir dönemde, özellikle İstanbul’da yaşayan Hak dostlarını ve Hak ehli meczûp kişileri anlatan bir menakıp kitabıdır. Yazarı Enfî Hasan Hulûs Ağa; hem bestekâr olması, hem kelâm ehli olması, hem enderûn tavrını taşıması hem de tasavvuf terbiyesinden geçmesi münasebetiyle döneminin önde gelen münevverlerinden biridir.
Kitap Yorumları - (5 Yorum)
Kitaplıkta yerini alması gereken bir kitap
Akademik bir eser sayılabilir herkese hitap etmez diye düşünüyorum zorlu okumalar sunuyor
Osmanlı zamanında yaşayan deliler ve veliler.Ünlü söz de dendiği gibi:”Delilik ve velilik arasındaki fark soğan zarı kadar incedir.”…
Sadece Hasan Efendi gibi bir alimi, arifi, bestekari tanimak icin bile okunur. Kitabin dili bana biraz agir geldi ama kitabin maneviyati yeterli..
Kültür, edebiyat ve tasavvuf tarihimizin en renkli kitaplarından birisi olan Tezkîretü’l-Müteahhirîn belli bir dönemde, özellikle İstanbul’da yaşayan Hak dostlarını ve Hak ehli meczûp kişileri anlatan bir menakıp kitabıdır. Yazarı Enfî Hasan Hulûs Ağa; hem bestekâr olması, hem kelâm ehli olması, hem enderûn tavrını taşıması hem de tasavvuf terbiyesinden geçmesi münasebetiyle döneminin önde gelen münevverlerinden biridir.