1944-1950 arası Türk politika tarihinde bir dönemeç noktasıdır. Tek partiden, çok partili hayata geçilirken, bu döneme damgasını vuran kimi politikacıların, önemli olayların çoğu, bugün iyi bilinmez, çünkü gizli kalmıştır. Metin Toker, İnönü ve Bayar başta olmak üzere Nihat Erim, Tevfik Rüştü Aras, Hikmet Bayur, Refik Koraltan, Samet Ağaoğlu, Sıtkı Yırcalı ve Basri Aktaş gibi o dönemin ünlü politikacılarıyla o yıllarda uzun görüşmeler yapmış, elde bulunan belgeleri, bilgileri değerlendirerek bu yapıtı hazırlamıştır. Tek Partiden Çok Partiye, Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları'nı aydınlatacak dizinin ilk kitabıdır.
Metin Toker, İnönü’nün damadı olması ve dolayısıyla kendisine en yakın şahsiyetlerden biri ve ayrıca gazeteci olması nedeniyle yazdıkları daima dikkat çekmiştir. Yedi ciltlik kitap dizisinin ilki olan bu kitap 1944-1950 dönemini kapsamaktatır. İnönü’nün 1939 yılında İstanbul Üniversitesinde yaptığı konuşmada tek partili siyasetten sıkıntı duyduğunu ve demokratikleşmek için ilk fırsatta çok partili hayata geçilmesi için üstüne düşeni yapacağını söylediğini, bunun da çok partili hayata geçişin dış ülkelerin baskısıyla yapıldığı iddiasının haksızlığını gösterdiğini kaydediyor. 1939’dan sonra İkinci Dünya savaşı başladığı için çok partili hayat 1945’e kadar erteleniyor. Yine İnönü 1945 yılındaki bir konuşmasında 1939’a kadar inkılapların oturtulması, bu tarihten sonra da dünya savaşının bitmesinin beklenmesi nedeniyle çok partili yaşama geçmek için şimdi ortamın müsait olduğunu söylemektedir. Halbu ki Marshall yardımlarından faydalanabilmek için çok partili siyasete geçilmiş olduğunu artık herkes bilmektedir. Demokratik bir ortamda savaşı atlatamayacağımızın hiç bir mantıklı izahı yoktur. 1939’a kadar çok partili siyasetin, inkılapların oturtulmasını sağlamak için ihmal edilmesinin de hiç bir mantıklı açıklaması olamaz. Mehmet Altan’ın her fırsatta söylediği gibi, “tek partili dönemde inkılaplar bu kadar güzel oturtulduysa bu gün hala korku nedendir. Eğer oturtulmadıysa bir dönüp bakmak gerekir, acaba bu inkılaplar neden oturmuyor.” Kitapta İnönü’nün Bayar’a bir sorusu dikkat çekiyor; -Terakkiperverde olduğu gibi ‘itikadı diniyeye biz riayetkarız’ diye madde var mı?-Hayır Paşam, laikliğin dinsizlik olmadığı var.Halbuki itikadı diniyeye riayetkar olmak, halkın dini inançlarına saygılı olmak demektir. İtikadı diniyeye riayetkar olunmaması muasırlaşma yolunda neden bu kadar önemlidir, anlaşılır şey değildir. Muasırlaşan tüm ülkelerde devlet itikadı diniyeye riayetkar değil midir? Bazı gerçeklerin göz önüne getirilmesi ve nasıl uyutulduğumuzun ibret belgesi olarak okunması gerektiğine inandığım bir kitap.
Toker gazeteci ve İsmet Paşanın damadı olunca, sadece kişiler üzerine bindirilmiş bir yapıt ortaya çıkmış, Çok partili düzene geçişin, ekonomik, sosyal ve özellikle dış politik arka planları kitapta hiç yer almıyor. Baş oyunculardan figüranlara kadar geçiş süreci kişiliklerinin etrafında dönen bir hikaye. Buna rağmen detayların iyi iyi süzülüp kurgulandığı bir kitap, okunmasını öneriyorum.
yazar İsmet inönü’nün damadı metin toker ve bir gazeteci olaylrın bizat içinde yer alıyor. Türkiye’nin demokrasi denemelerinde en büyüğü gerçekleştiriliyor, tek parti kavramı ve uygulamalrı yavaş yavaş ortadan kalkıyor. yazar bu döenme ışık tutacak oldukça önemli bir eser ortaya çıkarmıştır. yakın geçmişe ilgi duyanların okuması gereken bir eser.
Kitap Yorumları - (3 Yorum)
Metin Toker, İnönü’nün damadı olması ve dolayısıyla kendisine en yakın şahsiyetlerden biri ve ayrıca gazeteci olması nedeniyle yazdıkları daima dikkat çekmiştir. Yedi ciltlik kitap dizisinin ilki olan bu kitap 1944-1950 dönemini kapsamaktatır. İnönü’nün 1939 yılında İstanbul Üniversitesinde yaptığı konuşmada tek partili siyasetten sıkıntı duyduğunu ve demokratikleşmek için ilk fırsatta çok partili hayata geçilmesi için üstüne düşeni yapacağını söylediğini, bunun da çok partili hayata geçişin dış ülkelerin baskısıyla yapıldığı iddiasının haksızlığını gösterdiğini kaydediyor. 1939’dan sonra İkinci Dünya savaşı başladığı için çok partili hayat 1945’e kadar erteleniyor. Yine İnönü 1945 yılındaki bir konuşmasında 1939’a kadar inkılapların oturtulması, bu tarihten sonra da dünya savaşının bitmesinin beklenmesi nedeniyle çok partili yaşama geçmek için şimdi ortamın müsait olduğunu söylemektedir. Halbu ki Marshall yardımlarından faydalanabilmek için çok partili siyasete geçilmiş olduğunu artık herkes bilmektedir. Demokratik bir ortamda savaşı atlatamayacağımızın hiç bir mantıklı izahı yoktur. 1939’a kadar çok partili siyasetin, inkılapların oturtulmasını sağlamak için ihmal edilmesinin de hiç bir mantıklı açıklaması olamaz. Mehmet Altan’ın her fırsatta söylediği gibi, “tek partili dönemde inkılaplar bu kadar güzel oturtulduysa bu gün hala korku nedendir. Eğer oturtulmadıysa bir dönüp bakmak gerekir, acaba bu inkılaplar neden oturmuyor.” Kitapta İnönü’nün Bayar’a bir sorusu dikkat çekiyor; -Terakkiperverde olduğu gibi ‘itikadı diniyeye biz riayetkarız’ diye madde var mı?-Hayır Paşam, laikliğin dinsizlik olmadığı var.Halbuki itikadı diniyeye riayetkar olmak, halkın dini inançlarına saygılı olmak demektir. İtikadı diniyeye riayetkar olunmaması muasırlaşma yolunda neden bu kadar önemlidir, anlaşılır şey değildir. Muasırlaşan tüm ülkelerde devlet itikadı diniyeye riayetkar değil midir? Bazı gerçeklerin göz önüne getirilmesi ve nasıl uyutulduğumuzun ibret belgesi olarak okunması gerektiğine inandığım bir kitap.
Toker gazeteci ve İsmet Paşanın damadı olunca, sadece kişiler üzerine bindirilmiş bir yapıt ortaya çıkmış, Çok partili düzene geçişin, ekonomik, sosyal ve özellikle dış politik arka planları kitapta hiç yer almıyor. Baş oyunculardan figüranlara kadar geçiş süreci kişiliklerinin etrafında dönen bir hikaye. Buna rağmen detayların iyi iyi süzülüp kurgulandığı bir kitap, okunmasını öneriyorum.
yazar İsmet inönü’nün damadı metin toker ve bir gazeteci olaylrın bizat içinde yer alıyor. Türkiye’nin demokrasi denemelerinde en büyüğü gerçekleştiriliyor, tek parti kavramı ve uygulamalrı yavaş yavaş ortadan kalkıyor. yazar bu döenme ışık tutacak oldukça önemli bir eser ortaya çıkarmıştır. yakın geçmişe ilgi duyanların okuması gereken bir eser.