Diyanet Isleri Baskanligi’nin tarihinde yaptigi en onemli islerden olan bu ansiklopedinin memleketimiz icin bir gurur vesilesi ve islam alemi icin onemli bir basvuru kaynagi olduğunu dusunuyorum. Bu ansiklopedinin daha cok insanin evinde olmasini dilerim. Bununla beraber tespit ettigim bazi hatalari paylasmak isterim.1) Halidiyye maddesi iki ayri yazar tarafindan yazilmis. Ikinci kisimda Ismail Kurdani ismi geciyor, bu isimde bir sahis yoktur, acaba Ismail Enerani Hz mi kastedilmis; Mehmet Zahid Kotku Hz kendisinden bir eserinde Ismail Enerani yaninda Ismail Kurdi diye bahsetmistir. Maddenin ilk kisminda sanki Mevlana Halid-i Bagdadi Hz’nin vasiyeti yerine gelmemis, ogrencileri kendisinden sonra dagilmis gibi bir anlam cikiyor, oysa Ismail Enerani mutlak halife olmadigi gibi zaten Mevlana Halid’in vefatindan 15-17 gun sonra kendisi de vefat etmistir. Maddenin ilk kismini yazan Hamid Algar ihtida etmis, tasavvuf ve Iran konularinda calisan bir ilimadamdir. Bu sahsin sozkonusu maddedeki hatalari yanisira benim de okuyup elestirdigim Naksibendilik kitabindaki kimi bilgi ve yorum hatalari iceren yazilarina sahit olmak ve bu hatalarin yapilis sekli ve uslubu bende kendisinin tasavvufa bakisi konusunda soru isaretlerine yolacti. Ihtida etmis, musluman olmus herkese saygim buyuktur ve asla onlari diger muslumanlardan ayirdetmem ama tasavvuf gibi dinin ozu bir konuda ihtida etmis, batida calisan bir bilimadamina Islam ansiklopedisinde tasavvuf konusunda madde yazdirmanin tartismali bir sey olmasi bir yana kendisinin yaptigi hatalar ve bakis acisi problemi bende bu sahsa Islam ansiklopedisinde hele de tasavvuf konusunda madde yazdirmamanin en dogrusu oldugu kanaatini dogurmustur.2) Ansiklopedide bir takim tarih ve hicri-miladi donusum hatalari var. Ebu Cehil ve Ikrime bin Ebu Cehil’in dogum tarihleri ayni gosterilmis (570). Benzer sekilde Amr bin As ile oglu Abdullah bin Amr bin As arasinda 12 yas fark oldugu, Amr bin As’in 90 yaslarinda vefat ettigi yaziyor oysa bu bilgiler oglunun vefat ettigi yas ile celisiyor. Abdullah bin Omer maddesinin basinda vefat tarihi olarak 73/692 verilmis, oysa maddenin icerisinde Mina’da gecen bir olayin tarihi olarak 73/693 verilmis. Olayin Mina’da gectigine bakarak eger hac (Zilhicce) sirasinda cereyan etmis oldugu sonucunu cikarir isek dogru rakam 73/693 olmalidir. Bununla birlikte bu olaydan sonra bir sure daha yasadigini dusunecek olursak rakamin en dogrusu 74/693 olur ki wikipedia ansiklopedisi de bunu veriyor: (http://en.wikipedia.org/wiki/Abd-Allah_ibn_Umar) Bu maddede yapilan bir diger tarih yanlisi da Abdullah bin Omer’in nubuvvetin 3. senesi dogdugu, 85-87 yaslarinda oldugu, babasiyla beraber musluman oldugu ifadeleridir. Rakamlara bakacak olursaniz bunlarin hepsinin birbiriyle celistigini goreceksiniz. Kendisinin yasi sebebiyle ilk savastigi harbin Hendek oldugunu da dusurseniz 85-87 yaslarina dek yasamis olamayacagini ve babasi musluman oldugundan henuz 2-3 yasinda oldugunu cikarabilirsiniz, veya dogum tarihi nubuvvetle beraber veya ondan 1-2 yil once olabilir. Tarih hatalarina bir baska ornek Abdullah bin Osman bin Affan maddesinde; maddenin basinda vefat tarihi olarak 627 verilmis ama madde icerisinde hicri 4/625-626 yaziyor, dogrusu madde icinde yazandir. Son olarak Koprulu Kulliyesi maddesinin baslarinda kulliyenin Koprulu Mehmet Pasa tarafindan 1072(1662)’de yaptirildigi soyleniyor. Oysa Koprulu 1661’de vefat etmistir, 1072’nin parantezine 1661 yazilmali. Bu maddeye bir de sunu ekleyeyim: Hekimbasilarin sayisi listede 42 gorunuyor, madde yazinin sonunda 40 yazilmis.3) Ahmed Ziyauddin Gumushanevi maddesinde kendisinin bir hocasi olarak Abdulfettah el-Ukari ismi geciyor. Maalesef Iskenderpasa cemaati Ukari ile Akri arasinda bir elif fark oldugundan butun kaynaklarda tarikat kollarinin kurucusunun onemli bir hocasi olan bu zatin adini Ukari olarak yaziyorlar oysa bu zat Uskudar Kartal Baba camiinin yaninda medfun ve Istanbul’un uc buyuk evliyadan biri olarak bilinen Abdulfettah-i Akri Hz’dir, ismi de Ukari degil Akri’dir, hep boyle bilinir. Bu cemaatin webdergilerine bu konuyu bildirmisimdir. Yine bu maddede gectiginin aksine benim bildigim kadariyla Hasan Hilmi Efendi ve Omer Ziyauddin Efendi huzur dersi muhatap ve mukarrirliginde bulunmamislardir, buna karsin son derece alim kimselerdi, ikincisine sultan Vahideddin’in seyhulislamlik teklif ettigi ama kendisinin reddettigi soylenir.4)Ansiklopedide Bosna Hersek 4. Diyanet Isleri Baskani, Bosna Hersek’li epigrafi uzmani diye birilerinin islendigini gordum, Bunun gibi Turk yazarlarindan olup bu ansiklopediye girmesi tartisilacak kisilere ve yine mesela neyzen Suleyman Erguner’e yer verilmesini, cografi/tarihi terimlerden mesela Erdel’in islenmesini gereksiz buldum. Ansiklopedide Hamid Algar’in yazdigi maddelerdeki diger hatalar icin Naksibendilik kitabi hakkinda yazdigim elestiri yazisini okuyunuz, kitabin 421. sayfadan itibaren olan kismi bu ansiklopediye yazdigi maddelerden olusmaktadir. Islam ansiklopedisinin her ne kadar memlekette pek kiymeti bilinmiyorsa da yapilmasi gereken ve neticesini vermis onemli bir hizmet oldugunu dusunuyorum, son derece degerli bu ansiklopedi keske 30 cilt boyutunda tutulabilseydi.