Yirminci yüzyılda Türkçenin yaşadığı köklü değişimde neler kazandık, neler kaybettik? Geoffrey Lewis, Trajik Başarı: Türk Dil Reformu adlı, Oxford Üniversitesi'nde klasikleşmiş olan bu çalışmasında, çok geniş kapsamlı ve tarafsız bir değerlendirme yapıyor. Türkçenin yaşadığı alfabe değişikliğini ve dili yabancı öğelerden arındırma çabalarını bütün aktörleriyle, tarihsel bir süreç içinde ele alıyor. Oxford Üniversitesi'nde Türkçe eğitimi alanında çalışmış olan Geoffrey Lewis'in bu çalışması ülkemizde büyük ilgi görmüştür. Lewis aynı zamanda Dede Korkut Kitabı'nı İngilizceye çevirmiş ve dil alanındaki çalışmaları nedeniyle birçok ödül almıştır. “Başarıya trajedi niteliğini katan yalnız Osmanlı Türkçesinin kayboluşu değil - zaten onun zamanı çoktan geçmiştir ... - dilin doğal gelişiminin, 1920 ve 1930’ların Türkçesinin, yani Halide Edip Adıvar, Sabahattin Ali, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Reşat Nuri Güntekin gibi yazarların dilinin yitirilişidir.” G. Lewis “Büyüleyici bir kitap... sözünü esirgemeyen, sert ve samimi ama baştan sona nükteli.” Journal of Middle Eastern Studies “Lewis konuyla ilgili çok büyük bir araştırma yapmış ve canlı, nükteli bir üslupla yazmış. Türkçe ve dilbilim bölümleri için kesinlikle gerekli bir çalışma.” Choice
Osmanlı’ndan itibaren Türkçenin serencamı akademik olarak titiz bir şekilde eserde ele alınmıştır. Tabii ki esas konu Harf Devrimi sonrası Türk Dil Reformu olup bu, tarihî örneklerle gayet net bir şekilde ortaya konulmuştur. Türk Dil Devrimi’nin amacı devlet ve aydınlar ile halk arasındaki dilden kaynaklanan farklılığı kapatmak olsa da Arapça ve Farsça kelimelerden kurtulma adına Türkçe kelime türetmenin ulaştığı durum aşırıya kaçmıştır. Eserde buna ilişkin çok sayıda ibretlik örnek yer almaktadır. Yazarın Türkçeye hâkimiyeti özelikle kelime türetilen ekler konusundaki analizleriyle şaşırtıcıdır. Yazar zaman zaman da kendini dokundurmalardan alamamaktadır. Uygulamada kelime türetme, Öztürkçe kelimelerle birlikte Batı dillerindeki kelimelerle benzerlik kurulması ve bazı eklerin kullanılması şeklinde gerçekleşmiştir. Türetenlerin dil bilimci değil de, TDK’nın maaşlı çalışanları ve amatörlerden oluşması da ilginçtir. Türkçenin serencamını merak edenler için son derece faydalı bir eser.
Kitap gerçekten büyük bir emek sonucunda ortaya çıkmış. Okuduğunuz her tarafından bilgi aktığını, çok detaylı bir kitap olduğunu göreceksiniz. Yer yer sıkılma ihtimalini olsa da gayet anlaşılır bir kitap.
Kitap Yorumları - (5 Yorum)
Osmanlı’ndan itibaren Türkçenin serencamı akademik olarak titiz bir şekilde eserde ele alınmıştır. Tabii ki esas konu Harf Devrimi sonrası Türk Dil Reformu olup bu, tarihî örneklerle gayet net bir şekilde ortaya konulmuştur. Türk Dil Devrimi’nin amacı devlet ve aydınlar ile halk arasındaki dilden kaynaklanan farklılığı kapatmak olsa da Arapça ve Farsça kelimelerden kurtulma adına Türkçe kelime türetmenin ulaştığı durum aşırıya kaçmıştır. Eserde buna ilişkin çok sayıda ibretlik örnek yer almaktadır. Yazarın Türkçeye hâkimiyeti özelikle kelime türetilen ekler konusundaki analizleriyle şaşırtıcıdır. Yazar zaman zaman da kendini dokundurmalardan alamamaktadır. Uygulamada kelime türetme, Öztürkçe kelimelerle birlikte Batı dillerindeki kelimelerle benzerlik kurulması ve bazı eklerin kullanılması şeklinde gerçekleşmiştir. Türetenlerin dil bilimci değil de, TDK’nın maaşlı çalışanları ve amatörlerden oluşması da ilginçtir. Türkçenin serencamını merak edenler için son derece faydalı bir eser.
Ayrıntısıyla yazılmış bir kitap olup işin ilginç tarafı Türk dili ve edebiyatına dil bilgisine bu kadar Aşina ve hakim olan bir müsteşrik şaşırdım.
Bölümüm için alıp okuduğum bir kitap. Gayet akıcı ve açıklayıcı.
Türk dilini tarihi gelişimini aktaran bir kitap. gayet akıcı ve içerdiği bilgiler açısından da oldukça güzel.
Kitap gerçekten büyük bir emek sonucunda ortaya çıkmış. Okuduğunuz her tarafından bilgi aktığını, çok detaylı bir kitap olduğunu göreceksiniz. Yer yer sıkılma ihtimalini olsa da gayet anlaşılır bir kitap.