Tarihin engin derinliklerinde kalsa da önce Oğuz  Elleri’nden, sonra Avşar Elleri’nden, acılarla savrularak yollara  düşen Türkmenler; Erzurum – Kars Yaylası’nı, Anteplerin  Ovası’nı ağlaya güle geçerken bir kez daha savrulmuşlar, kollara ayrılmışlar…                                                                                                        Yanında yiğitleriyle en önde giden Deli Bey, Demirkır’ı durmadan  mahmuzlarken; “Burası mı şurası mı? Şurası mı burası mı?.. ”derken öyle bir yere gelmişler ki; Efeler Dağı’nın aynasına dikilince Mavi Ege‘den ses gelmiş:                                                                                                                  “Sevildiğinizi bilin! Oralarda bir yerlerde kalın! Ben size buradan el sallarım!..” Hemen oraya yerleşmeye karar vermişler; Delibeyler’i (Deller) kurmuşlar da  gelgelelim; yokluklar- kıtlıklar, düşmanlıklar- dostluklar, Oba’nın yakasını salıvermeyince dağılmışlar. İçlerinden Amerika’ya göç edip gidenleri bile olmuş. Gurbette sevgililer, askerde nöbetteler, şehirlerde işçiler hep buradan gitmişler. Belli etmek istemez de Delibeyler, şapkasının altından sessizce  gülümseyen bilgeler gibi,  Efeler Bayırı’nın göğsünde, kavrulmuş çehresinde kuşkulu bakışlar ve acı gülümseyişlerle  gözleri ufukta, kulağı seste, onları bekler; yolları gözler.