Osmanlı tarihinde cemiyet bolluğu vardır. Fatih Sultan Mehmed devrinde, Buçuk Tepe’de vuku bulan ilk Yeniçeri isyanından sonra muhtelif devirlerde, muhtelif zümrelere mensup bir takım şahıslar toplanmışlar, hükûmetin ve hükümdarların mukadderatı üzerinde mühim roller oynamışlardır. Fakat bunların hiçbiri siyasi maksadı ihtiva eden birer teşekkül değildir. Ve hemen hepsi de, devlet erkânından hoşa gitmeyenleri iskat ve imha veyahut da padişahları ha’l ve iclas için vücuda gelmiştir. Hatta Tanzimat devrinden sonra gizlice teşekkül eden ve yakın tarihe Kuleli Vak’ası diye bir hadise kaydettiren Hüseyin Daim Paşa’nın cemiyeti de muntazam bir programa, oldukça mühim şahsiyetlerden mürekkep azalara malik olmakla beraber hakiki manasıyla bir siyasi cemiyet değildir. Ancak – bazı mübhem malûmattan anlıyoruz ki – İstanbul’da teşekkül eden ilk siyasi cemiyet, Sultan Hamid’in saltanat devrinin başlangıcında faaliyete geçmiştir.Bu eserimizin en mühim ciheti, altı asırlık Osmanlı İmparatorluğunun son senelerinde çarpışan hâdisata karışan şahsiyetleri, istikbal tarihine tanıtmak olacaktır. Ziya Şakir Elinizdeki bu eser, Ziya Şakir’in yayınlamış olduğu ve Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin hamisi olan Mustafa Fazıl Paşa’dan, Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurucusu Fethi Okyar’a kadar Türk siyasi hayatına damga vurmuş liderlerin hayatlarının ve buna bağlı olarak iktidar-muhalefet ilişkilerinin anlatıldığı tefrikaların bir araya getirilmesinden oluşmaktadır.Ziya Şakir, diğer eserlerinde olduğu gibi bu eserinde de sadece siyasi parti liderlerinin hayatlarını anlatmakla kalmamış, Tanzimat’tan başlayıp Cumhuriyet’e kadar uzanan Türk siyasi hayatının panoramasını çizmiştir.      Dr. Öğr. Üyesi Serkan Erdal