Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî (v. 909/1504), Akkoyunlular döneminde yaşamış, Nurbahşiyye tarikatı mürşitlerindendir.Muhyiddîn İbn Arabî mektebinin bilinmeyen fakat önemli bir takipçisi sayabileceğimiz Bitlisî’nin en önemli eseri, ilmî veirfânî birikiminin zirve ürünü olan Câmi‘u’t-tenzîl ve’t-te’vîl adlı tefsiridir. Bu eserde beyânî bilgi sistemi argümanlarındanistifade edilmiş; istidlal ve nazar yoluyla ortaya konan aklî tevil çeşitlemeleri kullanılmış ve son olarak da riyazet vemücahede ile elde edilen keşfî bilgiler, nazarî düşünce ile harmanlanarak Kur’ân yorumuna yansıtılmıştır. Ayrıca butefsir, felsefî tasavvuf dediğimiz nazarî-sûfî tefsir ekolünün, Kur’ân’a nasıl bir perspektiften baktığını ve sistemleriniKur’ân’a nasıl arz ettiğini göstermesi açısından da önemlidir. Eserde, Kur’ân âyetleri net bir tasnifle ikiye ayrılmakta,âyetlerin zahirî ve bâtınî yönü müstakil olarak incelenmektedir.Câmi‘u’t-tenzîl ve’t-te’vîl ile kelâm, felsefe ve tasavvuf alanlarının metafizik tartışmalarını iyi bilen ve bunu, eseriboyunca kalemine yansıtan bir müellifle tanışmaktayız. Elinizdeki bu çalışma ile bazı tartışmalar ışığında Bitlisî’nindüşünce dünyasına ışık tutmak ve âyetleri, nasıl bir perspektifle tevil ettiğini temel varlık anlayışı üzerinden ortayakoymak amaçlanmıştır.