Marx’ın ‘Kapital’i, Marx’ın artı değer teorileri’, Marx’ın ‘Grundrisse’si, Marx’ın el yazmaları, Marx’ın Alman ideolojisi, Marx’ın ekolojisi… Marx’ın ekolojisi mi? Yoksa Marx, yeşile mi boyanmak isteniyor? Neyse ki kitabın kapağı aldatılma hissiyle hiddetlenen yüreği biraz serinletiyor; kızıl zemin üzerine bir başka tonda kızaran yaprakların arasında bir yeşil yaprak… Ve yazar, Türkçe baskıya yazdığı önsözde, çalışmada Karl Marx’ın düşüncesinin ekolojik unsurlarının vurgulanacağını, bazılarınca, ekoloji hakkındaki çağdaş görüşleri tarih dışı bir olgu olarak Marx’ın eserinde yeniden keşfettiği gerekçesiyle eleştirileceğini belirtiyor. Ve arkasından bu tür eleştirilerin çalışmanın amacını ıskalayacağını da peşinen söylüyor. Epos Yayınları tarafından Türkçeye kazandırılan ‘Marx’ın Ekolojisi-Materyalizm ve Doğa’ isimli kitabın yazarı John Bellamy Foster’ın amacı kendi ifadesiyle şöyle özetlenebilir; “Amaç, çağdaş yeşil kuramın, kapitalist toplumun devrimci doğuş döneminde ekolojinin (daha da önemlisi sosyo – ekolojinin) keşfini sağlayan materyalist ve diyalektik düşünce biçimleriyle anlaşamamasından kaynaklanan kendi zayıflığını ortaya koymaktır.” Foster’a göre Marx’ın düşüncesi derinden, daha doğrusu sistematik biçimde ekolojiktir. Bu ekolojik perspektif ise Marx’ın kurucusu olduğu tarih biliminden kaynaklanmaktadır. “Çünkü Marx’ın toplum ve doğa analizi bütün/gövde ya da metabolizma kavramlarıyla anlam kazanır. Marx, Kapital’de toplumu bir bütün, bir gövde, emek süresini ise ‘insanın doğa ile arasında kurduğu bir süreç, insanın doğayla eylemleri aracılığıyla kurduğu, denetlediği, düzenlediği metabolik bir ilişki olarak yorumlamıştır. Fakat Marx’a göre 19. yy. kapitalizminin zorunlu bir sonucu olarak ortaya çıkan doğa – insan bölünmesi, metabolizmada onarılmaz bir yarılma yaratmıştı.” Marx’ı yeniden yorumlamaya girişen ve bunun önünü açmaya çalışan Foster; hem doğmatik Marksistleri, hem Batılı Marksistleri, hem de idealist yeşilcilerin ideolojik cennet tasarılarını derinden sarsacağa benziyor. Eserin gücünü, Marx’ın entelektüel gelişiminde şimdiye dek açıklanmamış anomalilere ışık tutmasından aldığını söyleyen John Bellamy Foster’ın iddialı sorularını acaba ‘kimler’ yanıtlayabilecek? Sevil Toprak